دست‌کم ۷۵ گونه جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. این خبر را مرضیه موسوی، کارشناس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، در «روز جهانی گونه‌های در معرض خطر انقراض» اعلام کرد.
در تقویم جهانی، سومین جمعه ماه مه به نام روز جهانی گونه‌های در معرض خطر نامیده می‌شود. هدف از نام‌گذاری این روز شناسایی گونه‌های جانوری در خطر انقراض و اقدام‌های هدفمند برای نجات آنان است.
گونه‌های جانوری در معرض انقراض پس از شناسایی در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار می‌گیرند تا برای احیای نسل آن‌ها اقدام‌های مناسب انجام شود. این فهرست در سه سطح اصلی طبقه‌بندی شده است؛ دسته اول گونه‌های جانوری در وضعیت «بحرانی»اند. دسته دوم مربوط به گونه‌های «در خطر انقراض» است و در گروه سوم نیز گونه‌های «آسیب‌پذیر» قرار می‌گیرند.
به گفته کارشناس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، در حال حاضر یک هزار و ۳۶ گونه جانوری در ایران وجود دارد که از این میان، ۲۰۹ گونه پستاندار، ۵۶۰ گونه پرنده، ۲۴۲ گونه خزنده و ۲۵ گونه دوزیست‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست، دست‌کم ۷۵ گونه جانوری در ایران در فهرست قرمز قرار گرفته‌اند؛ به این معنا که خطر انقراض آن‌ها را تهدید می‌کند. با این حال، گونه‌های در معرض خطر ایران به این تعداد محدود نیست و داده‌های کارشناسی نشان می‌دهد که در ایران حدود ۱۲۸ گونه جانوری در معرض خطر انقراض‌اند و از این میان دوزیست‌ها با تهدید بیشتری مواجه‌اند.
آن‌طور که مرضیه موسوی به خبرگزاری ایسنا گفت، فهرست ملی گونه‌های در معرض خطر با فهرست جهانی تفاوت‌هایی دارد؛ مثلا خرس سیاه در رده‌بندی جهانی در رده آسیب‌پذیر قرار دارد اما در ایران در فهرست گونه‌های در وضعیت بحرانی است. او اضافه کرد که میش‌مرغ و یوزپلنگ آسیایی هم نسبت به دیگر گونه‌های در معرض خطر، وضعیت به‌مراتب بدتری دارند، به طوری که تنها حدود ۱۹ میش‌مرغ و ۲۵ یوز در ایران شمارش شده‌اند.
کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست تخریب زیستگاه‌های حیات وحش، معدن‌کاوی، جاده‌کشی، خشکسالی، چرای بی‌رویه دام‌ها و تغییر کاربری اراضی طبیعی را از عوامل موثر بر بحرانی‌‌تر شدن وضعیت گونه‌های در خطر خواند و گفت که با دخالت‌های انسانی، «زیستگاه‌های طبیعی دچار از هم‌گسیختگی می‌شوند و به شکل جزیره درمی‌آیند. در نتیجه گوشتخوارانی که برای زیست به قلمرو وسیع نیاز دارند، برای جفت‌یابی و پیدا کردن طعمه دچار مشکل می‌شوند».
او در ادامه افزود که حدود نیمی از گوشتخواران هم در تصادف‌های جاده‌ای جان می‌دهند. داده‌های آماری نیز نشان می‌دهد که طی ۱۰ سال گذشته، بیش از ۱۰ یوز در جاده سمنان و ۲۰ یوز در کل جاده‌های ایران در اثر تصادف با خودرو کشته شده‌اند.
در حال حاضر یوزپلنگ ایرانی، پلنگ، شیر ایرانی، فوک خزری، گور ایرانی، گوزن زرد، گربه پالاس، درنای سیبری، اردک مرمری و میش مرغ در صدر فهرست گونه‌های در معرض خطر ایران قرار دارند.
مسئولان حفاظت محیط زیست مدعی‌اند که با اقدام‌هایی مانند تکثیر در اسارت به احیای نسل گونه‌های در معرض خطر انقراض کمک می‌کنند اما گزارش‌های کارشناسی از حیات وحش ایران نشان می‌دهد که این گونه‌های به دلیل روش‌های غیراصولی این سازمان در معرض خطر مضاعف قرار گرفته‌اند. به گفته کنشگران حیات وحش، نگهداری نامناسب گونه‌های در معرض خطر در شرایط اسارت نه‌‌تنها به تکثیر آن‌ها نمی‌انجامد، بلکه خطر انقراضشان را هم به همراه دارد.
پیش‌تر محمد درویش، استاد دانشگاه و کنشگر برجسته محیط زیست، خبر داده بود که در طول چهار دهه گذشته، بیش از ۹۰ درصد حیات وحش ایران از دست رفته است. به گفته او، زمانی که کلنگ سازمان حفاظت محیط زیست به زمین خورد، یک میلیون و ۳۰۰ هزار آهو، گوزن، گورخر، قوچ و میش و کل و بز در ایران بودند اما حالا شمار آن‌ها به کمتر از ۱۱۰ هزار رسیده است.
